Een vriendin stuurde deze week een foto van een tekening van haar 11 jarige dochter door. “Kijk”, schreef ze erbij, “kwam mijn dochter mee thuis na een vrije tekenopdracht op school.” En ik begreep wel waarom ze deze tekening, of eigenlijk schildering, doorstuurde, want hij is bijzonder expressief.
Als kunstzinnig coach ga je niet zelf tekeningen interpreteren; dat is zowat les 1 op de opleiding. Je stelt vragen zodat de cliënt dat zelf kan doen. De cliënt geeft betekenis aan het werk, de coach helpt daarbij.
Regel overboord
Soms is dat uitdagend omdat je als coach echt dingen kunt zien die opvallen. Maar als het in de ogen van de cliënt niet opvalt, kun je er hoogstens op wijzen maar dan zónder een invulling te geven. Vandaag, hier online, gooien we die regel even overboord en ga ik een interpretatie geven van de schildering van K (ik zal het meisje omwille van de privacy niet bij haar volledige naam noemen). Ik heb er zin in want dit is leuk om te doen!
Kinderen geven tekens
Het boek “Kinderen geven tekens” van Theresa Foks-Appelman is mijn gids bij de analyse van de schildering van K.
Het eerste wat mij opvalt is het felle kleurgebruik, K is daar heel uitgesproken in. We zien felle tinten roze, groen en lichtgeel met wit en zwart. Ook het dúrven gebruiken van zwart valt mij op. Er is weinig ‘wit’ of ‘lucht in de tekening, de gebeurtenis die we zien, vult de ruimte op.
Ontmoeting: liefdevol of strijd?
Centraal staan de 2 paarden. Hier lijkt een ontmoeting gaande te zijn. We zien het lichte paard het been heffen in, wat op mij zo overkomt, een uitnodigend gebaar. De hoofden zijn naar elkaar toegewend, we zien zelfs de manen van het zwarte paard wijzen naar het lichte paard. Alsof de paarden elkaar graag naderen. Natuurlijk, er kan ook spanning zitten in deze ontmoeting, alsof de paarden elkaar aftasten of zelfs een strijd aangaan. Maar zo komt het op mij niet over omdat ik geen dreiging in de houdingen zie. Ik zie opgeheven staarten die lijken te ‘kwispelen’ van nieuwsgierigheid of blijdschap.
Zien deze paarden elkaar voor de 1e keer of is het een ontmoeting tussen oude vrienden of familieleden? Dat zouden we aan de maakster moeten vragen, die daar vast ideeën over heeft.
Licht en donker in liefde verbonden
K heeft gekozen voor een licht en donker paard. Zou dit een (bewuste of onbewuste) verwijzing zijn naar alle onrust die er in de wereld is over raciale verhoudingen? Wil zij daarmee laten zien dat liefde is wat alle ‘kleuren’ bindt? Dat licht en donker samengaan als yin en yang? Het tafereel speelt zich af op een roze achtergrond. Roze is de vermenging van het actieve, wilskrachtige warme rood met het neutralere koelere wit. Wat je dan krijgt is een liefdevolle, zachtaardige en toch ook sprankelende kleur. De ontmoeting in dit roze veld kan dus wijzen op een vriendelijke sfeer.
De betekenis van de bomen
Er is nog iets wat naar liefde verwijst en dat zijn de bomen, waarvan de takken naar elkaar toebuigen. Ook deze takken lijken elkaar te willen ontmoeten. De takken, precies boven de paardenhoofden, groeien opvallend opwaarts naar boven en verschijnen dan uit beeld. De bomen zijn hoog; de wereld is groter dan enkel deze ontmoeting op de grond. De bomen zijn levende wezens die actief meedoen op deze schildering. Dat zien we aan de ruimte die ze krijgen hier (links nog meer dan rechts), de blaadjes aan de takken en de positie ten opzichte van de paarden.
Theresa Foks-Appelman zegt hierover dat de boom van oudsher veel voorkomt in kunstzinnige uitingen en een symbool is van bescherming en van leven. We zien in de boom vaak eigenschappen terug van kracht, zorg en bescherming.
Bij K zien we flinke stammen die dus op lengte zijn; we zien ze niet eindigen in het beeld. De stam is ietwat ruw getekend en biedt dus veel ‘houvast’. In de psychologie staat dit symbool voor het lichamelijk contact met de moeder; het jonge kind ‘klimt’ in de moeder als het bescherming zoekt. Aan de takken lijken blaadjes te zitten, of vruchten. Dat kan erop duiden dat iets ‘vruchten afwerpt’ in het leven van het kind.
De betekenis van de paarden
Meisjes blijken graag dieren te tekenen waaronder paarden. Het kan zijn dat er dan ook in werkelijkheid paarden zijn in het leven van het kind, die verzorgd, geborsteld en geaaid worden. In veel boeken voor die leeftijd is een paard de begeleider van het meisje op een avontuur. Het paard weet dan bijvoorbeeld de weg of fluistert een antwoord in. Het paard heeft bijzondere krachten in sprookjes en zorgt ervoor dat het kind de bestemming bereikt. Ook zijn er veel verhalen over vriendschappen tussen meisjes en paarden.
In deze tekening zien we dat K iets begrijpt van deze vriendschap tussen mens en paard. Immers, zij tekent hier iets wat duidelijk lijkt op een vriendschap tussen paarden en dat lijkt een projectie te zijn van haar eigen ervaringen met en gevoelens voor paarden. Ook geeft zij hiermee aan te begrijpen dat dieren onderling ook sterke verbondenheid kunnen ervaren.
Kleuren
Naast het roze, licht en donker dat hierboven besproken is, vallen ook het groen en bruin/zwart op. In het boek “Kinderen geven tekens” staat over de kleur groen:
“Groen is de kleur van de hoop. Met het nieuwe groen op de velden komt de hoop op de volgende oogst. Het groene gras nodigt uit tot liggen, uitrusten of dromen. ”
Ook hier denk ik aan veiligheid (liggen, uitrusten of dromen op groen gras) en vriendelijkheid. De hoop spreekt uit de liefdevolle ontmoeting van licht en donker, de yin en yang die samen één zijn.
Het veelvuldig gebruik van zwart kan duiden op zwaarte, maar het is, net als bruin, ook een kleur van de aarde waar iets in tot bloei kan komen. Het kan zijn dat K zich aangetrokken voelt tot moeder aarde en aardse zaken. Ik denk dat het vooral naar de werkelijkheid geschilderd is en dat zij daarom voor deze kleuren koos.
De enige kleur die niet naar de werkelijkheid geschilderd is, is het roze en daarom denk ik dat de betekenis hiervan heel sterk is. De betekenis van vriendelijkheid, zachtheid en levendigheid.
Tot slot…
Mijn eindconclusie, op basis van eigen inzichten en geholpen door “Kinderen geven tekens” is dat K een hoopgevende schildering gemaakt heeft met het geloof in een wereld waarin verschillen samen kunnen gaan en elkaar liefdevol kunnen ontmoeten.
Prachtig he?!
Reactie van de moeder: “Je hebt K haar hele wezen beschreven.”
